Được viết bởi Hệ thống cân bằng điện tử giúp giám sát và can thiệp vào hoạt động của bánh xe, giúp xử lý những tình huống xe bị mất lái do trơn trượt, thừa lái hoặc thiếu lái.
Hệ thống ESP hoạt động đồng thời và bổ trợ với các hệ thống an toàn khác như Chống bó cứng phanh ABS, Kiểm soát lực kéo TCS, điều khiển hành trình CCS…
Được thiết kế và trang bị với mục đích cải thiện tính ổn định của xe, bằng cách giám sát và phát hiện ra hiện tượng mất lực kéo. Từ đó ngăn bánh xe trượt mất kiểm soát.
Khi hệ thống kiểm soát độ ổn định của xe phát hiện xe mất khả năng kiểm soát tay lái, hệ thống sẽ tự động áp dụng phanh riêng lẻ để giúp người lái có thể ổn định xe và điều hướng chiếc xe theo ý muốn.
Vậy hệ thống ổn định điện tử ESP là gì? Chức năng của hệ thống này? Làm sao biết được chiếc xe của mình có được trang bị hệ thống ESP hay không? Lý do khiến đèn báo ESP sáng trên bảng điều khiển là gì?…
Tất cả những câu hỏi liên quan đến hệ thống cân bằng ESP sẽ được garage911 chúng tôi giải đáp trong bài viết sau đây. Hãy cùng theo dõi nhé!
Hệ thống cân bằng điện tử là gì?
Hệ thống ESP có tên gọi đầy đủ là Electronic Stability Program, là một trong số những hệ thống an toàn trên xe, giúp xe ổn định khi vào cua, hay đánh lái gấp để tránh chướng ngại vật khi chạy ở tốc độ cao, hạn chế sự thừa/thiếu lái, hay xe bị mất lái.
Đối với những dòng xe đời cũ trước đây, ESP là một trong số những tính năng an toàn nâng cao, thường chỉ được trang bị trên các dòng xe cao cấp.
Tuy nhiên, hệ thống ESP đang ngày càng trở nên phổ biến và áp dụng rộng rãi hơn. Đa phần các dòng xe phổ thông ngày nay cũng được trang bị ESP, kể cả những dòng xe bình dân (1).
Cấu tạo của hệ thống ESP gồm những gì?
ESP được cấu tạo bởi 4 bộ phận chính sau:
- Bộ điều khiển thủy lực.
- Bộ xử lý điều khiển động cơ.
- Các cảm biến: Gồm cảm biến tốc độ bánh xe, cảm biến vòng quay, cảm biến góc lái, cảm biến áp suất phanh, cảm biến gia tốc.
- Hệ thống trượt và cảm biến gia tốc ngang.
Cách hoạt động của ESP ra sao?
Hệ thống cân bằng điện tử ESP thường sẽ hoạt động kết hợp đồng thời với các hệ thống an toàn khác trên xe như: Phanh ABS, phanh điện tử EBD, kiểm soát lực kéo TCS…
Ở góc độ nhất định, có thể xem ESP đảm nhận vai trò là hệ thống tổng, sử dụng chung cơ cấu chấp hành với các hệ thống an toàn khác.
Cụ thể: ESP sử dụng cơ cấu chấp hành của phanh ABS và EBD để tăng/giảm áp suất dầu tác dụng lên xylanh của từng bánh xe. Qua đó tạo ra lực phanh chênh lệch giữa các bánh xe (phanh độc lập riêng lẻ trên từng bánh xe có sự di chuyển bất thường), để ổn định xe.
Hệ thống ESP sử dụng thông tin từ nhiều cảm biến để thu thập dữ liệu về tốc độ và dự đoán về sự an toàn dịch chuyển của bánh xe:
- Cảm biến tốc độ bánh xe: xác định độ trượt của từng bánh xe.
- Cảm biến vòng quay, cảm biến góc lái, cảm biến áp suất phanh, cảm biến gia tốc: xác định nguy cơ xe bị mất lái hoặc lật.
Các thông số về góc đánh lái, tốc độ bánh xe, áp suất phanh… sẽ được cảm biến đo đạc và truyền tải liên tục về bộ điều khiển trung tâm của ESP (ECU).
Tại đây, ECU sẽ phân tích những thông tin được tiếp nhận, để xác định chính xác một trong số hoặc tất cả các bánh xe đang có dấu hiệu di chuyển nhanh bất thường, hoặc dự đoán nguy cơ xe bị mất lái để phát tín hiệu và điều khiển các bộ phận liên quan can thiệp vào hoạt động của bánh xe. Qua đó giúp lấy lại sự cân bằng cho xe.
Chức năng của hệ thống cân bằng ESP là gì?
Hệ thống cân bằng điện tử ESP sử dụng những thông tin được tiếp nhận từ các cảm biến như: cảm biến tốc độ trên mỗi bánh xe, cảm biến góc đánh lái, cảm biến góc quay thân xe… Các cảm biến này sẽ truyền tín hiệu về bộ điều khiển ESP Module.
Tại đây, bộ điều khiển ESP Module sẽ tính toán góc đánh lái và góc quay của thân xe sao cho phù hợp với quỹ đạo chuyển động. Nếu như nhận thấy có dấu hiệu sai lệch, xe không tuân thủ theo quá trình điều khiển mà người lái mong muốn, hệ thống ESP sẽ tác động phanh để điều chỉnh lại tốc độ quay của bánh xe.
Cụ thể, ESP sẽ sử dụng cơ cấu chấp hành của phanh ABS và EBD để tăng/giảm áp suất dầu tác động lên xylanh phanh của từng bánh xe. Từ đó tạo ra lực phanh chênh lệch trên các bánh xe, để lấy lại sự kiểm soát.
Trong trường hợp xe bị thiếu lái, trượt bánh trước khiến xe có xu hướng văng sang ngang, hệ thống cân bằng điện tử ESP sẽ tạo ra lực phanh ở bánh xe đối diện với hướng bị trượt. Điều này có tác dụng như một tâm quay, giúp tạo nên momen bù lại lực trượt ngang. Qua đó giúp xe giữ được trạng thái cân bằng và ổn định, giúp xe di chuyển theo đúng hướng mà người lái mong muốn.
Nếu như phát hiện xe bị thừa lái, trượt bánh sau khiến xe có xu hướng văng đuôi, ESP sẽ tạo ra lực phanh ở bánh xe đối diện với hướng đuôi xe bị trượt. Điều này có tác dụng như một tâm quay, tạo ra momen bù lại, giữ xe di chuyển ổn định theo đúng quỹ đạo.
Đối với một số hệ thống cân bằng ESP cao cấp hơn, hệ thống còn có thể tác động lên cả momen xoắn của động cơ, trong trường hợp lực phanh không đủ để giúp xe ổn định. Lúc này, hệ thống ESP sẽ sử dụng chung cơ cấu chấp hành của TCS, để can thiệp điều chỉnh bướm ga hay làm chậm thời điểm đánh lửa tạm thời.
Điều này sẽ làm giảm đi momen xoắn từ động cơ truyền xuống bánh xe. Đây chính là một trong số những nguyên do người lái cảm thấy độ giật từ chân ga, giống với độ giật từ chân phanh khi ABS đang hoạt động.
Làm sao để biết xe có trang bị hệ thống cân bằng điện tử?
Trước đây, ESP được xem như là một trong số những tính năng an toàn nâng cao, chỉ những dòng xe cao cấp hạng sang mới được trang bị. Tuy nhiên, ESP hiện nay đã được trang bị rất rộng rãi, kể cả những dòng xe giá rẻ.
Vậy để nhận biết xem chiếc xe của mình có được trang bị hệ thống ESP hay không, bạn có thể kiểm tra trên bảng taplo xe có ký hiệu ESP hay không.
Vị trí lắp đặt các phím chức năng của ESP trên các dòng xe có thể khác nhau, nhưng thông thường chúng đều được thiết kế trên taplo. Để biết vị trí chính xác, bạn có thể tra cứu trong sổ tay hướng dẫn sử dụng xe. Còn nếu như không thấy thì có nghĩa rằng xe không có trang bị an toàn này.
Khi nào cần tắt cân bằng điện tử lúc điều khiển?
Trong một vài trường hợp, hệ thống cân bằng điện tử không giúp ích cho việc điều hướng xe, thậm chí làm quá trình này trở nên khó khăn hơn. Cụ thể, bạn nên chủ động tắt hệ thống ESP trong một số trường hợp sau:
1. Khi offroad, xe đi vào đường bùn lầy
Tác dụng của hệ thống cân bằng ESP sẽ chỉ phát huy khi xe chạy ở tốc độ cao, vào cua gấp hay tránh chướng ngại vật bất ngờ. Còn khi xe offroad, đi vào đường bùn đất, cát lún… thì ESP không giúp ích được gì, thậm chí còn gây cản trở.
Bởi lúc này, xe thường sẽ di chuyển chậm, đồng thời tốc độ của 4 bánh xe là không đều nhau. Trong trường hợp bánh xe dẫn động bị sa lầy, sẽ xuất hiện tình trạng quay trơn. Nếu như ESP vẫn đang hoạt động, hệ thống sẽ kích hoạt phanh hoặc giảm momen để hãm bánh xe này lại. Điều này càng khiến xe khó vượt qua được vùng lầy hơn.
Mặt khác, khi đi offroad xe cần lực kéo lớn. Nếu như ESP vô tình can thiệp làm giảm công suất của động cơ, thì lực kéo của xe cũng sẽ bị ảnh hưởng rất lớn.
2. Khi muốn Drift
Drift là kỹ thuật lái xe khiến bánh xe trượt trên đường. Khi drift, góc trượt sau sẽ lớn hơn góc trượt trước đến mức bánh trước hướng ngược chiều với hướng rẽ. Vậy nên, nếu hệ thống ESP hoạt động trong trường hợp này, xe rất khó để drift, vì hệ thống sẽ can thiệp khi bánh xe bị trượt.
Tìm hiểu khi đèn báo ESP báo sáng
Khi xe đang vận hành mà đèn cảnh báo hệ thống cân bằng điện tử bật sáng, thì sẽ có một trong 2 trường hợp sau:
- Sáng liên tục không tắt.
- Đèn nhấp nháy.
1. Khi đèn ESP sáng liên tục
Khi ánh sáng của đèn cảnh báo ESP/ESP (biểu tượng mô tả một chiếc ô tô có đường trượt dài) chiếu sáng ổn định, thì có nghĩa rằng hệ thống đã bị tắt một cách có chủ định hoặc không hoạt động. Nguyên nhân có thể là do cảm biến nào đó đã bị hỏng, hay cảm biến bị lỗi tạm thời do quá nóng.
Điều đáng lưu ý ở đây là một số ô tô tự động tắt một phần hoàn toàn bộ hệ thống ESP khi chọn một chế độ lái nhất định. Chẳng hạn: Trong chế độ Đua xe Alfa Romeo Giulia Quadrifoglio sẽ loại bỏ hoàn toàn ESC…
Theo mặc định, ESP sẽ luôn trong trạng thái “bật” và sẵn sàng hỗ trợ người lái trong mọi tình huống. Do đó, nếu như đèn cảnh báo ESP vẫn sáng ngay sau khi khởi động, thì có nghĩa rằng ESP đang gặp lỗi, cần xác định nguyên nhân và đưa ra phương án xử lý.
2. Đèn ESP nhấp nháy
Nếu như đèn báo hệ thống cân bằng điện tử ESP nhấp nháy trong khi xe đang vận hành, thì có nghĩa rằng hệ thống kiểm soát lực kéo đang can thiệp. Khi xe phát hiện ra có ít nhất một trong số các bánh xe bắt đầu trượt, ESP sẽ kích hoạt để giúp người lái dễ dàng điều khiển xe đúng hướng dự kiến. Lúc này, đèn cảnh báo sẽ nhấp nháy nhanh để thông báo với người lái.
Điều này cũng có nghĩa như một lời cảnh báo rằng, bạn nên điều khiển xe cẩn thận hơn, chú ý tới độ bám đường hơn.
Các câu hỏi về hệ thống ESP
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về hệ thống cân bằng ESP mà người dùng thường thắc mắc:
1. Hệ thống cân bằng điện tử có cần thiết?
Hệ thống cân bằng ESP giúp xe dễ dàng ổn định khi chạy ở tốc độ cao, khi lái xe trong điều kiện đường trơn trượt, mưa gió… Trang bị an toàn này cũng hỗ trợ rất nhiều cho những lái mới, lái yếu, thiếu bình tĩnh để xử lý những tình huống bất ngờ…
Vậy nên, tùy vào kinh nghiệm điều khiển xe và suy nghĩ của mỗi người, mà có người sẽ thấy hệ thống ESP quan trọng, còn có người thì không.
Chẳng hạn, đối với dòng xe gầm cao như bán tải, SUV… do có trọng tâm cao nên khi vào cua, đánh lái, phanh gấp… rất dễ mất cân bằng, bánh xe dễ mất độ bám dẫn tới việc bị trượt, thậm chí bị lật. Do đó, trong trường hợp này hệ thống cân bằng ESP là vô cùng quan trọng.
Ngược lại, đối với những dòng xe cỡ nhỏ, có gầm thấp, dung tích động cơ nhỏ… thì việc không được trang bị ESP cũng không ảnh hưởng quá lớn. Đây chính là nguyên nhân có nhiều nhà sản xuất cắt giảm trang bị này trên những dòng xe giá rẻ, để giảm giá thành.
Nhìn chung, hệ thống cân bằng điện tử là trang bị an toàn nên có. Nhưng nếu như không có thì cũng không ảnh hưởng quá nhiều. Bởi điều này còn phụ thuộc vào cách bạn điều khiển xe.
Các tính năng an toàn như cân bằng điện tử, hay thậm chí các tính năng cao cấp hơn như cảnh báo trước va chạm, cảnh báo lệch làn đường, hỗ trợ giữ làn đường… thì cũng chỉ mang tính hỗ trợ, không thể thay thế người lái xử lý tất cả.
2. Có thể lắp thêm hệ thống ESP lên xe chưa có được không?
Chỉ những năm trở lại đây, ESP mới được phổ biến rộng rãi. Do đó những dòng xe đời cũ, đặc biệt là những dòng xe giá rẻ thường không có trang bị an toàn này.
Ngoài ra, cũng có một số dòng xe phổ thông không có trang bị an toàn này như: Hyundai i10, Toyota Wigo, Kia Soluto Deluxe… Điều này khiến không ít người có ý định tự “độ” cân bằng điện tử cho xe mình.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia thì chủ xe không thể tự lắp đặt thêm hệ thống cân bằng ESP. Bởi tính năng này chỉ nhà sản xuất mới có thể trang bị được do chúng còn kết nối và hoạt động đồng thời với một số trang bị an toàn khác.
Chưa kể xe ở mỗi hãng có cách thiết kế và bố trí khác nhau. Do đó kỹ sư thông thường sẽ không thể can thiệp và lắp thêm được.
Xem thêm: chi tiết hệ thống EBD
Trên đây là toàn bộ những thông tin về hệ thống cân bằng điện tử ESP mà chúng tôi muốn gửi tới bạn đọc. Nếu như bạn đang còn bất kỳ câu hỏi hay thắc mắc gì liên quan tới sửa chữa ô tô, bạn có thể liên hệ với chúng tôi qua Hotline để được tư vấn và giải đáp miễn phí.
Chúc các bạn lái xe an toàn!
